गोर बंजारा समाज जीवन वेद काळेरो गोर समाज पणी नामेती वळखो जातोतो, असो इतिहासकारेवूरो मानणो छ. ये इतिहासकारेवूम, डॉ. पु.श्री.सदार, अ‍ॅड.प.रा. देशमुख, डॉ.नवल वियोगी, डॉ.प्रताप चाटसे, स्वप्नकुमार, फुलझेले असे अनेक इतिहासकोरवूरो केणो छ. गोर समाज पेनातीच गो(पशु) पालक छ. गो(गावडी=पशु) खणी धनजेरे कन छ. बु समाज गोर केहेलावछ, असो विद्वानवुरो मत छ. वेदेमं गावडीवूर, चोरी वे जायेरे कारणचं पणी अन आर्य प्रमुख इंद्रंमे अन पणिवूम घण मोट लढाई हुयी अन ये लढाईमं गोर(पणी) समाजेर हार वेयेरे कारण गोर समाज गाम-सेर छोडन बच्चेसारु अन इज्जतेर रक्षणेसारु जंगलेवूम स्थाईक वेगे, यी वास्तव इतिहास छ. गोर समाज वेद(बामणी) संस्कृती कोनी मानततेेे गोर निसर्ग, पूर्वज अन पशुवूरो सन्मान करतेते, निसर्ग पूर्वज अन पशुवूर पगु पडलेले. पुजा कोनी वंदन(पगु) पडतेतेे देव,धरम, कोनी मानतेते, पशु चोराचारी अन बामणी संस्कृती, बामणेन न मानेरे कारणच दोई गटेम लढाई लढाई हुयीती अन हार वेयेरे कारण गोर समाज इसवीसनेरे आंध 1600-1500 सेरे आंघ पाच जंगलेवूम स्थाईक वेगेते. कारण ब्राह्मणा संस्कृती अन गोर संस्कृतीम जमीन असमानेरो फरक इ.स. 1900 ताना. 1900 इसवीसनेेरे बाद गाम-सेरेती संबंध बढेरे कारण आपण बामणी (हिंदु) संस्कृतीम भळगेचा सन 1900 रे आंध जी संस्कृती(जीवणी) गोर समाजेर वेतती, वू जीवनी आजेरी बामणी (हिंदू) संस्कृती प्रमाण कोनी नेतती. इसवीसन 1900 रे आंध गोर जीवनी म्हणजे जीवन जगेर पध्दत हेटे प्रमाण बेतती. आज पेनार जीवन पध्दत, परंपरा, जर गोर समाज न मानतो वियतो अपनो बामणी करण हिंदूकरण वेगोछ यी खोट वात छेई. पेना गोर कोरेवूती वेगळो जीवन कुजगतेते, जको, निरक्षण करो जरा. पेना गोर समाज सेरेम कोनी रेते गोरुरी, बोली. पोशाख, दागदागीना, घरदार, नाचलो, गाणो, कामधंदा, रेणो वियानातरा, सण-तेवार, सारी कांही कोरेवूती अलग वेतती, रोटी-बेटी व्यवहार सुध्दा अलग वेततो. बामणेनूरो अन अजेरी बामणी वातेवूरो बिलकुल संबंध कोनी नेततो. वू छोरी छोरापर कुणसे संस्कार करणू, विया करा अन कु करणू, वियाम कुणसी बाते करणु, वियारे बाद घरेती संबंध असी कयक वाते कोरेवूता अलग सगाईर पध्दत गोरुर खाणू, वगैर बामण मुहूर्त, गण कुंडली, वर्ग, देखेरा विरोध करणू, पालतालाणू, तांगडी, गोरविधी, करणू, वियारे, आंघवेतडून छो मिन पौष्टिक आहार देणू, वियाम आखेरी डोळी, हंडी चार जाग उभी करणू, मुसळ, गाडणू, फेरा, फरणू, गोटू करणू, तेतडून, काठोटीप, बसारणू, आंघोळी घालणू, वेतडू पाडणू, दंडेन डाग देणू, कानखडा लेणू, चोटीरो पाणी पिणू, खोदंपर मुसळ मारणू, जांभुर पाल उभे करणु, हातेन मेंढळ बांधणू, कोळीया खराणू ढोमशा फोडणू, सांसु ससरेच बोडी आंघोळी घालणू, पगु पडणू हातपग दाबणू, बोटीर पंगते देणू, बळदेपर बसारन वाट लगाणू, हवेली गीेद गाणू, हुंडा ऐवजी देजूदेजन देणू रंडाई छोरीरो देवर विया करणू, जांगड भेळणू, होळी परभाती बाळणू मेरा मांगणू, गोबर पूजनो, धुंड करणु मामलो तोडणू, दासी प्रथा, सती प्रथा न रेणू काछळी, आठी, सिंग, पगेरी अंगळीती, माथेतानी दागीनारी सज्जावट, अजेरो मंगळसुत्र न वापरणू, टिकली न लगाणू, असी आजी अनेक प्रकारेरी रीत, परंपरा, रुढी गोर समाजम कोरेवूती अलग वेतती, येसारी बाते धाटीनामेती ओळखी जातीती, देव धरम, मंदिर, मुर्तीवुरो, गोर समाजेरो कोई संबंध न रं. निसर्गरी पशुरी, पूर्वजेरी वंदन(पगु पडणू) चार तत्व जमीन, वाळ, अंगार, पाणीर, चोखो वंदानारे, माध्यमेत्ती, सम्मान करतेते, पण आज रोजी गोर समाज गोर धाटीजीवनेरो त्याग करण बामणी धरमजीवनेर नकल करन गुलामीरो शोषणेरोजीवन जगरोछ. आज ये सारी बदलोंणेर चिंतन करेर गरज छ, असो. मन वाटछ, एक बंजारा गाय, जीवनका गीत सुनाये, असो गीद आज अभिनेता-अभिनेत्री गारेछ. कारण गोर जीवन एक आदर्श अन आकर्षक स्वतंत्र, स्वाभिमानी, मेहनती, स्वच्छ जीवणी वेतती, ये जीवनी माहिरी कांही वातेजो मन समझी, वो वातेतूरो वर्णन म ये छोटेखानी पुस्तकेम भरेरो प्रयत्न किदोछू, येरे लार गोर धाटी माहिर जो अच्छी आदर्श वाते छ ओरो उपयोग समाज लेयी चाय, यी भावना छ. जे गोर भाई भेनेवून गोर जीवनबाबत भरपूर मालुमात छ. ओनून सविस्तर लखेर मार विनती छ. अन धाटी (आदर्श) वाते टकान रखाडणू असो मारो हेतु छ. गोर समाज यी भारत भूमी परेसे पेलो समाज छ. पेलो मानव अफ्रिका देशेम पैदा हुओ। यो मानव एकदम जंगली अवस्थाम रेतोतो. मांसाहार अन जंगली कंदमुळ फळ खाताणी व जीवन जगतो तो. पेली अवस्थामं व पशुपक्षी प्रमाण स्वैराचारी,स्वछंद टोळी टोळीती रेतोतो े टोळीवु माहिर काही टोळी लालसमुद्र मार्गेती भुमध्य समुद्रेरं काठेपर आयी. यी घटना आजेती नऊ साडेनऊ हजार सालेर आंधेर छ. भूमध्ये समुद्रेर काठेपर काही साल थांबन ये लोक हळी हळी इजिप्त इरान मार्गे अफगानिस्थानेम आ पुचे, अफगानिस्थानेम काहीं साल रेहैर बाद ये लोक दमे दमेनी भारतेरे सारी राळेम फैलगे, प्रथम गोर लोक पाकीस्थानेर बलुचिस्थान राज्यम काछी मैदानेपर डोड़ हजार साल थांबन औरे बाद हळीहळी पंजाब हरियाणा माहिर सात नंदीवूरे क्षेत्रम फैलगे. गोर समाजच कोनी तर सारी जगेर लोक वजी पशुपालन, बादेम खेती अन बादेम घरेलू,नानक्या नानक्या उद्योग अन देश विदेशी व्यापार किदे। गोर समाजेबरोबर दूसरी घनी टोळी वेतीती पण गोर समाज घणो कष्टाळू अन हर हुनरी वेततो, कष्ट अन हरहुनरीरे कारण वू आनेक छंदी, कलाकार, स्वाभिमानी फिरस्ता, गीदनृत्य भडक पोशाख, दागीना, निसर्ग शिकार, शस्त्र मांस, पूर्वज मातृ, खेळ न्याय, समता, स्वातंत्र्य, लोकतंत्र, जळजहाज प्रिय व नागवंशी वेततो. आज ये बाते गोर भूलतो जारोछ, कारण ओपर दूसरी टोळीवूर संस्कार प्रभावी वेगेछ खरे देखे तो पेनार गोरुर जीवन पध्दती यी धाटी पध्दती रं. आज धाटीरोे त्याग करन गोर समाज धर्मेरो जीवन जगरोछ. ये धर्म जीवनेरे कारण गोरुम फुट पडगी छ. येरे बरोबरच अनेक वाद निर्माण वेतानी अन्याय, अत्याचार, अडाणीपणा, निरक्षरपणा, बेरोजगारी, उपासमार, अनारोग्य, असंरक्षितपणो बनन, खुनखराबी. बलात्कार, बढते जारे छ. कारण धर्मेम शोषण अन अनेक प्रकारेर गंदगी, घाण, गोबर भरो हुवो छ. कोरण गोरुन आज धाटी जीवन स्वीकारेर गरज छ. आजेरं काळेमं गोर समाज धर्म जीवनेम जादात जादा फसतो जारो. ये धरम जीवनेरे कारण मूर्तिपुजा, मंदिर, तिर्थ निर्माण, तीर्थक्षेत्र यात्रा. पूजा प्रार्थना आरती, अभिषेक, बामणेवूर अन जटाधारी वूर, भगवाधावूर दान दक्षिणा गोर अपने कष्टेर कमाई, वेळा, अन शक्ती वाया घालरो छ. बामण, भगत, भोपा अन महाराज लोक गंगोडा, जंजोडी, जुये प्रमाण गोर समाजेरो लोही पीतानी बेसन खारेछ. भोग वादी जीवन जरेछ अन टमाट प्रमाण लालभडक वेरेछ. गोर समाजेरी धाटीजीवन पदध्तीम आसी शोषक आणि फसवी कोई विधी छेई. कारण गोर धाटी यी समतावादी, मानवतावादी अन शोषण अन्यायमुक्त जीवन पद्धती छ. ये धाटी जीवन पध्दतीर ओळख गोर समाजेन वेणू अन गोर धाटी पध्दतीरो स्वीकारु करणु करन म गोर धाटीजीवनेूर ओळख करन देयेके प्रयत्न ये नानकीसी पुस्तके माध्यमेती करेरो प्रयत्न किदोछु. खरो देखे तो चौथी सिकेरे बाद मारो तांडा जीवनेती मारो संबंध तुटगोतो. कारण चौथी रो सिकसन तांडाप वेयरे बादम तांडा छोडन आंघेरे शिक्षणे करता औरंगाबाद पदवी परीक्षा उत्तीर्ण वेयतानी छोडो कोणी. शिक्षण संपताच नौकरीन लागेरे कारण मारो तांडेती संबंध तुटगोतो. कवचित प्रसंगी म एक दी दने करीता तांडेम जातोतो. ये कारणेती मन तांडा जीवनेरो जादा अनुभव छेनी. पण बाळपणेती तो चौथी पास वेयेतानी जो कांही मारे देखनेम आन सामळेम आयो, वतरा अनुभव म सदर पुस्तकेम देयेरो प्रयतन किदो छु. म लखो जको सारी खरो अन पुरो छ, असो मारो बिलकुल केणो छेई. पण अल्प काळेम जो अनुभव म लिदो वतराच अनुभव सदर पुस्तकेम छ. गोर धाटीरे खरे अभ्यासक, प्रिय भीमणी पुत्र, मोहन नायक, एम. आर. राठोड, मांगीलाल राठोड बुलढाणा, विनोद राठोड वगैर मंडळी छ. ओनुरेवडीती धाटी जीवनेरो खरो इतिहास कळीय, असो मन वाटछ. अपणो हितचिंतक (प्रा. ग. ह. राठोड)